Kie estas niaj historiistoj? Ja en la fino (la 80aj jaroj), la movadanoj en la orienteuropaj t.n. socialismaj landoj konsistigis preskau la duonon de ciuj kolektivaj membroj de UEA; tie okazis la plej grandaj Universalaj Kongresoj en la historio de Esperanto; pli ol la duono de ciuj turismaj arangoj de la Esperanto-movado en 1988 okazis en guste tiuj landoj, kaj nenie la movado estis evoluigita tiel organizite kaj kunlabore - cio forgesita, kaj ne plu grava? -_- Ne por ciu. Detlev Blanke, unu el la plej aktivaj orienteuropaj esperantistaj funkciuloj, publikigis libreton titolitan "Esperanto kaj socialismo? Pri la movado sur la 'alia flanko'" (DUA, REVIZIITA ELDONO 2007), kaj, kiel kutime ce Blanke, li reiras al la radikoj, por klarigi ec al la plej konservativa leganto, kiel esperantistaj funkciuloj en la socialismaj landoj trovis vojojn al la oficialigo de Esperanto en siaj landoj, kaj kial tiuj vojoj ofte reiris al la laborista Esperanto-movado en la unua duono de la 20-a jarcento; kial la movadoj en orienta Europo sercis, kaj kelkfoje ne atingis, la ekvilibron inter la politikeco de siaj radikoj kaj ciutagajoj unuflanke, kaj la neutraleco de UEA, en kiu ili volis membrigi, aliflanke; kaj kiel eblis ke kun tiom da tabuoj en la pli-malpli fermitaj socioj de orienta Europo estigis la nombre plej ampleksa kaj kvalite ofte plej dinamika parto de la Esperanto-movado en la mondo.